Suriye Birliğini Sağlayabilecek mi? Emekli Büyükelçi Çeviköz Uyardı: “Dış ve İç Söylemler Örtüşmüyor”

Suriye’de diplomatik ve askeri hareketlilik yeniden hız kazanırken, ülkedeki birliğin sağlanıp sağlanamayacağı tartışılıyor. ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack’ın temasları, İsrail’in Şam’ı bombalaması ve Türkiye’nin ayrılıkçılığa karşı sert mesajları, dikkatleri bir kez daha Suriye’ye çevirdi. Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Emekli Büyükelçi Ünal Çeviköz, Cumhuriyet’e yaptığı açıklamada hem sahadaki gerçekliklere hem de Türkiye’nin söylemlerine dikkat çekti.

Suriye’de Parçalı Yapı Derinleşiyor

Esad rejiminin 8 Aralık 2024’teki çöküşünden bu yana Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğü sık sık gündeme geliyor. Ancak 100 bini aşkın silahlı güce sahip olan ve fiilen kuzeydoğuda özerklik kuran Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile Şam yönetimi arasında mart ayında imzalanan entegrasyon anlaşması henüz hayata geçirilmiş değil. Türkiye ise PKK’nin silah bırakmasını çözümün anahtarı olarak görse de, bu hedef hâlâ gerçekleşmedi.

Fidan’dan Sert Mesaj: “Ayrılıkçılara Müdahale Ederiz”

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, son açıklamasında ayrılıkçılığa karşı net bir tutum sergileyerek Türkiye’nin gerektiğinde müdahale edeceğini söyledi. Ancak Suriye’de yaşanan son gelişmeler—özellikle İsrail’in Şam’ı hedef alması ve ülkedeki etnik çatışmalar—bölgenin dış etkilere ne kadar açık olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.

Çeviköz: “Tek Kimlik Dayatması Gerçekçi Değil”

Emekli Büyükelçi Ünal Çeviköz, Türkiye’nin “siyasi birlik” söyleminin Suriye’yi tek kimlikli bir ülke olarak tanımladığını fakat bu yaklaşımın gerçeklerle örtüşmediğini belirtti. Çeviköz, “13 yıl süren iç savaş Suriye’yi sadece coğrafi değil, aynı zamanda mezhebi ve etnik olarak da parçaladı. Tarihsel olarak da Suriye hiçbir zaman tek kimlikli bir ülke olmadı” ifadelerini kullandı.

Birliğin ancak yerinden yönetim, kapsayıcılık ve çoğulculuk temelinde yeniden yapılandırılmış bir sistemle sağlanabileceğini vurgulayan Çeviköz, üniter ama merkeziyetçi olmayan bir yapının kaçınılmaz olduğunu söyledi.

Bölge İçin Uyarı: “Tampon Yapı Türkiye’nin Lehine Olmaz”

Suriye’nin yeniden istikrarsızlaşması halinde bölgede IŞİD, YPG ve PKK gibi yapıların güçlenebileceğini vurgulayan Çeviköz, bu durumun İran’ın nüfuzunu artırabileceğini, İsrail’in tampon bölge stratejisini yayabileceğini ve ABD’nin yeniden aktif rol alabileceğini belirtti. “Bu tablo Türkiye açısından jeopolitik bir sıkışmışlık anlamına gelir” diyen Çeviköz, Türkiye ile İsrail arasında oluşabilecek olası tampon bir yapının da Ankara’nın çıkarlarına hizmet etmeyeceğini kaydetti.

“Dış Söylem ile İç Pratik Çelişiyor”

Çeviköz, Türkiye’nin dış politikada ‘birlik’ vurgusu yaparken, iç siyasette bununla çelişen mesajlar verdiğini de ifade etti. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin “Biri Kürt biri Alevi iki cumhurbaşkanı yardımcısı olsun” açıklamasına atıfla konuşan Çeviköz, “Türkiye’de anayasal düzeyde kimlik temsiliyeti sağlanmadan yapılan bu tür açıklamalar, dış politikadaki birlik söylemini zedeliyor” dedi.

Birlik Mümkün mü?

Çeviköz’e göre, Suriye’de gerçek anlamda bir siyasi birlik ancak farklılıkları tanıyan, merkeziyetçi olmayan, çoğulcu bir yapı ile mümkün olabilir. Aksi takdirde hem Suriye içinde çatışmalar derinleşecek hem de dış güçlerin müdahalesiyle Türkiye dahil tüm bölge ülkeleri için riskler büyüyecektir.