Uzay Nasıl Kokar? Çürük Yumurtadan Ahududuya Kozmik Aromalar

Uzay boş gibi görünse de, kimyasal açıdan oldukça kokulu bir yer. Astronotlar, özellikle uzay yürüyüşlerinden döndüklerinde, kıyafetlerinde yanan metal, kaynak dumanı ya da barut benzeri kokular hissettiklerini söylüyor. Bilim insanlarıysa bu kokuların kaynağının, uzay giysisine tutunan atomik oksijenin istasyona dönünce ozona dönüşmesi olabileceğini belirtiyor.

Parfüm tasarımcısı ve astrobiyolog Marina Barcenilla, Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin her birinin kendine özgü kokuları olduğunu söylüyor. Örneğin, Jüpiter; amonyak, kükürt ve fosfor bileşimleri nedeniyle çürük yumurta, kedi idrarı ve yanan lastik karışımı bir kokuya sahip. Jüpiter’in derinliklerine indikçe bu kokular daha da ağırlaşıyor.

Satürn’ün uydusu Titan, analizlere göre tatlı badem, çürük balık ve benzin kokularıyla öne çıkıyor. HD 189733b gezegeninde ise yoğun miktarda hidrojen sülfür olduğu için keskin bir çürük yumurta kokusu mevcut.

Dünya’dan yaklaşık 120 ışık yılı uzaklıktaki K2-18b gezegeninde, yaşam izleri olabilecek bir molekül olan dimetil sülfid (DMS) tespit edildi. Bu molekül, Dünya’da deniz organizmalarının ürettiği bir madde ve çürük lahana ya da deniz kenarı kokusuna benziyor.

Kokular sadece gezegenlerle sınırlı değil. Samanyolu’nun merkezine yakın dev moleküler bulut Sagittarius B2, etanol, metanol ve etil format gibi maddeler içeriyor. Bunların bazıları oje çıkarıcı, rom ya da ahududu gibi kokabiliyor.

Barcenilla gibi bilim insanları ve tasarımcılar, bu uzay kokularını laboratuvar ortamında yeniden yaratıyor. Londra Doğa Tarihi Müzesi’nde sergilenen bir Mars kokusu kapsülü, ziyaretçilere pas, toz ve hafif nem kokusuyla gezegenin kuru atmosferini deneyimleme fırsatı sunuyor.

Ancak uzaydaki tüm bu egzotik kokulara rağmen, astronotlar için en değerli koku hâlâ Dünya’nın kokusu. İngiliz astronot Helen Sharman, 1991’de Mir uzay istasyonundan dönüşünde, Kazak bozkırlarında açılan kapsül kapağından içeri dolan taze toprak ve pelin otu kokusunu “gerçekten lezzetli” olarak tanımlıyor.

Uzayın kokusu, onun kimyasal yapısını anlamamıza yardım ederken, aynı zamanda yaşamın izlerini sürmek için de önemli bir araç haline geliyor. Belki de bir gün, bu kokular sayesinde evrende yalnız olmadığımızı anlayacağız.