Trump Rotası’na Orta Asya’dan ilgi: Rus etkisi azalıyor

Cuma günü ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın imzaladığı mutabakat zaptı, Orta Asya devletlerinin ilgisini çekti. Kazakistan ve Özbekistan, Azerbaycan ile ‘tebrik’ görüşmeleri yaptı. Bölgede Rus etkisinin giderek azaldığı gözlenirken, Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Barış Adıbelli, Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede, nihai tablo için Ukrayna savaşının sonunun görülmesi gerektiğini söyledi.

Azerbaycan ile Ermenistan 8 Ağustos’ta barış anlaşması imzalama niyetlerini ortaya koyan mutabakat zaptını imzaladı. Ön anlaşmada ‘Zengezur’ olarak bilinen koridor ‘Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası’ adıyla kendine yer buldu. Bu rota Ermenistan topraklarından geçerek Azerbaycan’ı, anakarasından kopuk şehri Nahçıvan’a bağlayacak. 99 yıl boyunca ABD’nin kontrolünde olacak rotada güvenlik için silahlı güçler de konuşlanacak.

DENGELER DEĞİŞTİ

Rusya’nın arka bahçesi olarak kabul edilen Kafkaslar’da masayı ABD’nin kurması ve Rota’yı oluşturması, bölgede yeni bir döneme girildiğini bir kez daha gösterdi. Paşinyan ve Aliyev’in Nobel Barış Ödülü için Trump’ı aday göstereceklerini söylemesi, Aliyev’in Trump’ın ‘2028 adaylığına’ destek olacağı yönündeki beyanı da bu açıdan ele alındı. Azerbaycan’ın Rusya ile ilişkilerindeki bozulma, Rusya’da Azerbaycan Havayolları’na ait uçağın geçtiğimiz yılın sonunda düşürülmesiyle kendini gösterdi. Bunun üzerine iki ülkede de karşılıklı tutuklamalar yaşandı.

PAŞİNYAN’IN ETKİDEN KURTULMA ÇABASI

Ermenistan cephesinde de tablo çok farklı olmadı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, göreve geldiği 2018 yılından bu yana ülkesinin üzerindeki Rus etkisini kırmayı hedefledi. Bu kapsamda daha ‘gerçekçi’ politikalara başvurarak maksimalist anlayışa sahip kesimin tepkisini çekti. Ülkede yaklaşık 5 bin Rus askerinin olduğu belirtilirken, Rus destekli darbe girişimi ihtimali hep konuşuldu. Çehresini değiştiren Ermenistan bu hafta ABD ile ortak askeri tatbikat da yapacak.

TEBRİK TELEFONLARI

Yalnızca bu iki ülke değil, Orta Asya devletlerinin de Rus etkisinden kurtulmak istediği gözleniyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ön anlaşma sonrası Aliyev’e açtığı tebrik telefonunda, anlaşmanın ‘tarihi önem’ taşıdığını ve bölgede kapsamlı işbirliği için umudunu dile getirdi. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in Aliyev ile görüşmesinde ise imzalanan ön anlaşmanın bölgede kalıcı barış ve istikrarın sağlanması açısından önemine değinildi.

‘UKRAYNA SAVAŞININ SONU GÖRÜLMELİ’

Peki Rusya bölgede kesin kaybeden mi? Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Barış Adıbelli, bu soruya cevap verebilmek için Ukrayna savaşının sonunun görülmesi gerektiğini söyledi. Adıbelli, “Ukrayna bile Putin’in aslında ne kadar kin tuttuğunu, rövanşist olduğunu gösteren bir mesele. Ukrayna’ya yapılanlara bakıldığında Ermenistan’ın karşılaşacağı akıbetin rengi bellidir. Rusya Ukrayna’da kazanırsa, özellikle eski Sovyet coğrafyasında demir yumruğunu tekrar gösterebilir” sözlerini kullandı.

İRAN’DAN BAKIŞ

Barış Adıbelli öte yandan İran için ortaya çıkan tabloya değinerek, “İran zaten kaybeden taraf, yanı başına ABD geldi. İran’ın Rusya ile Kuzey Koridoru diye bir projesi vardı, Zengezur’dan geçecekti. O gitti. Üzerilerindeki baskı ve gözlem artacak” diye konuştu.