İstanbul’da Kritik Nükleer Zirve: İran ile Avrupa Üçlüsü Masaya Oturuyor

İran ile nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya (E3), 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da yeni bir nükleer görüşme turu için bir araya geliyor. İran devlet televizyonunun aktardığına göre, zirve Avrupa ülkelerinin talebi üzerine gerçekleşiyor ve İran’ı Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi temsil edecek.

Söz konusu toplantı, 2015 yılında imzalanan ve İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngören anlaşmanın geleceği açısından kritik önem taşıyor. Mayıs ayında da İstanbul’da benzer bir görüşme yapılmış ve taraflar diyaloğun devamı konusunda mutabık kalmıştı. Ancak Haziran ayında İsrail’in İran’a yönelik askeri operasyonu sonrası müzakereler durmuş, süreç sekteye uğramıştı.

İran, anlaşmada yer alan ve “snapback” (tetik mekanizması) olarak bilinen, BM yaptırımlarının yeniden devreye alınmasına imkan tanıyan madde konusunda endişeli. Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim’de sona erecek. Avrupalı taraflar, bu tarihten önce İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda mekanizmayı işletme seçeneğini değerlendiriyor.

İran Dışişleri Bakanlığı ise Avrupa ülkelerinin anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini ve bu nedenle hukuki olarak “snapback” maddesini devreye sokma yetkisine sahip olmadıklarını savunuyor. Öte yandan, ABD’nin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesinden bu yana İran, nükleer faaliyetlerini kademeli olarak artırmış ve yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme çalışmalarına hız vermişti.

İstanbul’daki zirvede tarafların, diplomatik çözüm yollarını yeniden canlandırıp canlandıramayacağı ve krizin derinleşmesini engelleyecek adımlar atıp atamayacağı merakla bekleniyor.