11 Temmuz 1995’te Sırp güçlerinin BM koruması altındaki Srebrenitsa’da gerçekleştirdiği katliamda 8 binden fazla Boşnak sivil hayatını kaybetti. Aradan geçen 30 yıla yakın zamana rağmen, acı hafızalar hâlâ taze.
11 Temmuz 1995’te Sırp güçlerinin BM koruması altındaki Srebrenitsa’da gerçekleştirdiği katliamda 8 binden fazla Boşnak sivil hayatını kaybetti. Aradan geçen 30 yıla yakın zamana rağmen, acı hafızalar hâlâ taze.
Bosna Savaşı sırasında yaşanan ve modern Avrupa tarihinin en büyük sivil kıyımlarından biri olan Srebrenitsa Katliamı, her yıl 11 Temmuz’da derin bir hüzünle anılıyor. 1995 yılında Birleşmiş Milletler tarafından “güvenli bölge” ilan edilen Srebrenitsa, Sırp komutan Ratko Mladić’in birlikleri tarafından kuşatıldı. Uluslararası toplumun gözleri önünde yaşanan bu trajedide, çoğu erkek ve çocuklardan oluşan 8 binden fazla Boşnak sivil sistematik biçimde katledildi.
BM koruması altında “güvenli bölge”ydi
Birleşmiş Milletler’in güvenli bölge ilan ettiği Srebrenitsa, Hollandalı BM askerlerinin gözetimindeydi. Ancak şehri kuşatan Bosnalı Sırp birlikleri, BM askerlerinin müdahalesine gerek kalmadan, kısa sürede bölgeyi ele geçirdi. Kadınlar ve çocuklar otobüslerle tahliye edilirken, erkek ve genç yaşta erkek çocuklar ayrı bir noktaya götürüldü. Katliamın başladığı an işte bu andı.
Sonraki günlerde, ormanlık alanlarda, fabrikalarda ve toplu mezarlarda binlerce insan acımasızca öldürüldü. Kurbanlar buldozerlerle kazılan toplu mezarlara gömüldü. Bazıları yıllar sonra bulunabildi. Pek çok mezar hâlâ kayıp.
Uluslararası hukuk: Soykırım
Srebrenitsa Katliamı, Uluslararası Adalet Divanı tarafından 2007 yılında ‘soykırım’ olarak tanındı. Ayrıca, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi de katliamdan sorumlu olanlar hakkında çeşitli kararlar aldı. Ratko Mladić, 2017 yılında müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Bu kararlar her ne kadar geç kalmış olsa da, uluslararası hukuk açısından Srebrenitsa’nın soykırım olarak tanınması, tarihe bir not düşülmesini sağladı.
Yaralar hâlâ sarılamadı
Katliamın üzerinden 29 yıl geçti ancak acılar tazeliğini koruyor. Her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenlerde, yeni bulunan kurbanların cenazeleri toprağa veriliyor. Bugüne dek yüzlerce kurbanın kimliği DNA testleriyle belirlendi. Ancak hâlâ yüzlerce kişi kayıp ve yakınları onları bekliyor.
Srebrenitsa yalnızca bir şehir değil, insanlığın vicdanında kapanmayan bir yaradır. Avrupa’nın göbeğinde, uluslararası kurumların gözü önünde işlenen bu katliam, sadece Boşnak halkının değil, tüm dünyanın ortak acısıdır.
